Afrika ölkələrinin əsrlərlə talan etdiyi təbii sərvətlərinə nəzarəti itirən rəsmi Paris Fransanın beynəlxalq mövqelərini xilas etmək üçün Cənubi Qafqaza yerləşməyi hədəfləyib... Böyük ehtimalla rəsmi Parisə güvənərək, regional sülh prosesini pozmağa cəhd göstərən Ermənistan isə dağılmaqda olan Fransa imperiyasının dağıntıları altında qala bilər...

Fransa Cənubi Qafqaza can atır. Rəsmi Paris bu regionda yerləşmək, bölgənin gələcək taleyini müəyyən etmək iddiasına düşüb. Yəqin ki, Cənubi Qafqazın gələcək gələcək inkişaf perspektivləri - geopolitik, geostrateji və geoiqtisadi layihələrlə bağlı potensialı Fransanın siyasi dairələrinə olduqca cəlbedici görünür. Ona görə də, bu regiona can atan digər beynəlxalq rəqiblərini qabaqlamağa cəhd göstərir.



Onu qeyd etmək lazımdır ki, Fransanın Cənubi Qafqaz regionuna yol tapması o qədər də asan deyil. Bu önəmli bölgənin hegemon dövləti olan Azərbaycan Fransanın Cənubi Qafqaza yerləşmək cəhdlərini bloklayır. Rəsmi Parisi Azərbaycan ilə heç bir siyasi-iqtisadi, hərbi-strateji, mənəvi-tarixi və s. əlaqə bağlamır. Əksinə, Fransanın ənənəvi ermənipərəst mövqeyi rəsmi Bakını bu Avropa ölkəsinə münasibətdə maksimum səviyyədə ehtiyatlı davranmağa, hətta mümkün qədər məsafə saxlamağa sövq edir.

Digər region dövləti Gürcüstan da Fransanın istinad nöqtəsi tapa biləcəyi ölkə deyil. Çünki hazırda rəsmi Tiflis səhnə arxasında Rusiya ilə müəyyən əməkdaşlığa malikdir. Eyni zamanda, Gürcüstan siyasi dairələri Avropa Birliyinə üzvlük niyyətini aktual saxlasalar da, Fransa ilə deyil, ABŞ ilə daha sıx münasibətlərə üstünlük verirlər. Və bu, Gürcüstanı da Fransa üçün uğursuz "eniş zolağı"na çevirir.

Bütün bunlara Azərbaycanın Türkiyə ilə hərbi-strateji müttəfiqlik münasibətlərini də əlavə etmək lazımdır. Çünki bu reallıq rəsmi Ankaranı Cənubi Qafqazda əsas geopolitik iradə sahibləri sırasına qatır. Üstəlik, Türkiyənin Gürcüstanla da sıx siyasi-iqtisadi münasibətləri mövcuddur. Yəni, Türkiyə artıq öz regional istinad məkanları baxımdan, Cənubi Qafqaz ölkəsi sayıla bilər. Və Türkiyənin güclü siyasi iradə sahibi olduğu bir regionda Fransanın özünə yerləşmə məkanı tapması çox qəliz məsələdir.



Ona görə də, rəsmi Paris üçün Cənubi Qafqazda manevr məkanı olaraq, yalnız ənənəvi olaraq, himayə etdiyi Ermənistanın ərazisi qalır. Halbuki, hələlik Ermənistan da Rusiyanın for-postu statusundan uzaqlaşa bilməyib. Üstəlik, yaxın gələcəkdə, sülh sazişinin imzalanmasından sonra Ermənistanın Azərbaycan-Türkiyə İttifaqının nəzarət dairəsinə düşmə ehtimalı tamamilə realdır. Və bu səbəbdən də, hazırda rəsmi Paris bir tərəfdən regional sülh prosesini pozmağa, digər tərəfdən isə beynəlxalq rəqiblərini qabaqlamaq üçün daha sürətli addımlar atmağa çalışır.

Ancaq rəsmi Paris tələskən addımlar atmaqla, ciddi səhvlərə yol verir. Eyni zamanda, Fransa siyasi dairələrinin ermənipərəst mövqeyi də rəsmi Parisin səhvlərini dərinləşdirir. Yəni, fransız siyasətçilərin şəxsi maraqları Fransanı geopolitik praqmatizmdən uzaqlaşdırır. Nəticədə Cənubi Qafqazda Fransanın real tərəfdaşlıq qura biləcəyi əsas dövlət olan Azərbaycanı geopolitik ortağa deyil, məhz rəqibə çevirir. Və bununla da, Fransa regional proseslərdə iştirak imkanlarını məhdudlaşdırmış olur.

Böyük ehtimalla rəsmi Parisin belə qeyri-praqmatik Qafqaz siyasətində Fransanın nəhəng dövlət statusuna olan inamın da müəyyən təsiri olmamış deyil. Hər halda, rəsmi Paris hələ də dünyanın idarə edilməsində baş rollardan birinə sahib olduğuna əmindir. Ona görə də, hesab edir ki, əgər, Fransa qərar veribsə, tələb edirsə, deməli, digər ölkələr, o cümlədən də, Azərbaycan bununla mütləq hesablaşmaq məcburiyyətindədir.

Son baş verən proseslərdə rəsmi Parisin bu özünə əsassız əminliyi qabarıq şəkildə müşahidə olunur. Belə ki, prezident Emmanuel Makron açıq şəkildə Ermənistanı himayə edəcəyini və Azərbaycana təzyiq göstərməyə çalışacağını bildirmişdi. Eyni zamanda, Parisin və digər Fransa şəhərlərinin merləri Laçın postunun açılması missiyasını öz üzərlərinə götürmüşdülər. Yəqin ki, hesab edirdilər ki, onların müşayiət etdiyi "humanitar yük" heç bir əngəllə üzləşmədən birbaşa Azərbaycanın Xankəndi şəhərinə qədər irəliləyə biləcək.



Ancaq böyük ehtimalla indi yalnız ermənipərəst fransız merlər deyil, Fransanın hakim dairələri də çaşqınlıq içərisindədir. Çünki rəsmi Bakı nə Fransaya, nə də onun ermənipərəst merlərinə heç bir əhəmiyyət vermədi. Fransanın təxribat karvanı Laçın postundan buraxılmadı. Hətta geri dönmək məcburiyyətində qaldı. Bu baxımdan, bütün dünyaya "güclü Fransanın siyasi iradəsinin təntənəsi" deyil, onun acizliyi nümayiş etdirilmiş oldu. Və bununla da rəsmi Bakı ermənipərəst Fransanın beynəlxalq imicinə sarsıdıcı zərbə vurdu.

Halbuki, Cənubi Qafqazda atılan addımların uğur qazanması indiki situasiyada Fransa üçün böyük əhəmiyyət daşıyırdı. Çünki rəsmi Paris Cənubi Qafqaza Fransanın beynəlxalq mövqelərinin xilas edilə biləcəyi önəmli region kimi yanaşır. Rəsmi Paris Afrikada üzləşdiyi siyasi-iqtisadi və hərbi-strateji itkilərin bir qismini məhz Cənubi Qafqazda kompensasiya edə biləcəyinə ümid bəsləyir. Və indi bu ümidlər kompensasiyadan daha çox əlavə itkilər vəd edir.

Əslindəsə, rəsmi Parisin indi reallığı qəbul etməsi, xarici siyasət prioritetlərində düzəlişlərə başlaması Fransa üçün daha faydalı ola bilər. Çünki hazırda rəsmi Paris qəbul etmək istəməsə də, Fransanın artıq əvvəlki kimi güclü dövlət olmadığını bütün dünya bilir. Fransanın Afrikadakı müstəmləkələrində ardıcıl dövlət çevrilişləri baş verməkdədir. Fransaya xidmət edən hakimiyyətləri yeni qüvvələr əvəzləyir. Hakimiyyət dəyişikliyi baş vermiş ölkələr dərhal rəsmi Parisdən Fransa ordusunu çıxartmağı tələb edirlər. Fransanın əsas gəlir mənbəyi olan Afrika ölkələrindən uran və qızıl ixracı dayandırılır, mövcud dövlətlərarası müqavilələr ləğv edilir.



Göründüyü kimi, Fransanın yüzillər boyu talan etdiyi Afrikanın təbii sərvətləri artıq rəsmi Parisin əlindən çıxır. Fransa bu prosesə müqavimət göstərmək gücündən uzadır. Çünki Fransanın qovulduğu Afrika ölkələri indi ABŞ, Çin, Rusiya və Türkiyə ilə əməkdaşlığa üstünlük verirlər. Və bu baxımdan, Fransa sürətlə iflasa doğru istiqamət alıb, rəsmi Parisin isterik şəkildə atdığı addımlar isə bu prosesi əngəlləmək əvəzinə daha da sürətləndirir.

Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Fransanın Afrikada itirdikləri yalnız "qara qitə"nin təbii sərvətlərinə nəzarətin əldən çıxması ilə məhdudlaşmır. Belə ki, Fransanın müstəmləkəçiliyindən xilas olmağa çalışan Afrika ölkələri rəsmi Parisi beynəlxalq məkanda dəstəkləməkdən də imtina edirlər. Məsələn, Azərbaycana qarşı BMT Təhlükəsizlik Şurasında sənədlərin qəbuluna çalışan Fransa artıq bu qurumda əvvəlki dövrlərdə olduğu qədər dəstək qazana bilməyəcək.

Bütün bunlar onu göstərir ki, nəhəng müstəmləkəçi Fransa imperiyası artıq çökmə mərhələsinə qədəm qoyub. Böyük ehtimalla rəsmi Parisə güvənərək, regional sülh prosesini pozmağa cəhd göstərən Ermənistan da dağılmaqda olan Fransa imperiyasının dağıntıları altında qalacaq. Ən əsası isə Azərbaycan rəsmi Parisin bütün təzyiqlərini dəf edib, onun regiona soxulmaq cəhdlərini bloklamaqda davam edərsə, çökməyə başlamış Fransa imperiyasını Qafqaza dəfn etmiş olacaq.

---

---