Yasin Qarayev: "Rza Təhmasibi təəccübləndirə bilmişdimsə, deməli, böyük iş görmüşdüm"
Kaspi.az yazını təqdim edir.

Deyir ki, incəsənət xüsusi istedad tələb edir və bu da hər adama qismət olmur. İncəsənət sahəsində nəticə əldə etmək üçün isə, istedadını zəhmətinlə birləşdirməlisən. Əks halda, bu istedad bir işə yaramaz.

Müsahibim xalq artisti Yasin Qarayevdir. Bu dəfə xalq artistinin uşaqlıq və gənclik illərinə nəzər saldıq.

Y.Qarayev deyir ki, hər dəfə uşaqlıq illərindən söhbət düşəndə nədənsə, Nüsrət Kəsəmənlinin "Atalıydı, analıydı uşaqlar, bizim evdə biri vardı, biri yox" misraları yadına düşür: "Rəhmətlik anam Zinhar xanım həmişə deyirdi ki, atam Mikayıl Qarayev əslən şəmkirli olub. Anamın babaları isə Şəmkirə Ağcabədidən köçüb, orada yurd salıblar. Anam gənc yaşlarında ailə həyatı qurub. Atam direktor işləyirdi. İkinci Dünya Müharibəsi başlayanda, onu əsgərliyə aparıblar. Müharibədə yaralanan atam geri qayıtsa da, aldığı yaradan qısa müddətdə - 1946-cı ilin may ayında, hələ 28 yaşı olarkən dünyasını dəyişib. Atamın ölümündən iki ay sonra mən dünyaya gəlmişəm. Amma anam sənədlərimi düzəldərkən atamın ölüm gününü mənim doğum günüm kimi qeyd etdirib. Deyirlər ki, qadınlar ana olduqdan sonra kamilləşirlər. Mənim anam da kamil və müdrik qadın idi. 50 il o mənə həm ana, həm də ata əvəzi olub".

Həmsöhbətim deyir ki, uşaqlıq illəri keçən əsrin 50-ci illərinə təsadüf edib: "Mənim 4 yaşım olanda, anam ikinci dəfə ailə qurdu. Kasıb ailə idik. Ögey atam Yunis həkim çox gözəl insan idi və Qapanlı kəndində həkim işləyirdi. Müharibə dövründə o həkim işləyib. Almanlara əsir düşdükdən sonra İtaliya partizanlarına qoşularaq əsirlikdən qurtulmağı bacarıb. Elə bir dövr idi ki, əsir düşən adamlara iş vermir, onları incidirdilər. Bir çoxları həbs olunurdu. Mən uşaqlığımın o dövrlərini çox çətinliklə xatırlayıram. 14 yaşıma qədər Qapanlı kəndində böyüdüm".
Məndə sənətə qarşı sevgi yarandı

Yasin Qarayev 1953-cü ildə birinci sinfə gedir. Ancaq məktəb 7 illik olduğu üçün, 14 yaşına qədər orada oxuyub: "Məktəbdə dərslərimi yaxşı oxuyurdum. Ədəbiyyata xüsusi marağım var idi. Xüsusilə humanitar fənlərə həmişə hazırlıqlı olurdum. Məktəbdə yaxşı dostlar qazanmışdım. Həmin vaxt bir partada oturduğum dostlarımla indi də əlaqə saxlayıram, mehriban münasibətimiz hələ də davam edir. Hamı kimi mənim də məktəbdə dəcəllik etdiyim vaxtlar olub. Mən də dərsdən qaçmışam. Elə günlər olub ki, uşaqlarla dava-dalaş etmişik. İndi o illəri xoş bir xatirə kimi yadımda saxlayıram. Hərdən o illərə geri qayıtmaq da istəyirəm. O dövrün qanunlarına görə pambıqçılıqla, üzümçülüklə məşğul olan kəndin məktəblərində oxuyan uşaqlar sahəyə gedib işçilərə kömək etməli idi. 60-cı illərdə Daşkəsən Texniki Peşə Məktəbinin müəllim heyəti gəlmişdi. Mən onlarla ünsiyyətdə oldum. Birdən məndə onlarla getmək və texniki peşə məktəbində oxumaq arzusu yarandı. 7 illik məktəbi bitirib sənədlərimi peşə məktəbinə verdim. Daşkəsən şəhərinin fəhlə gənclər məktəbinə getdim və iki il həmin məktəbdə oxudum. Dülgərlik sənətinin sirlərini öyrənirdim. Həmçinin, özfəaliyyət dərnəklərinə üzv olmuşdum. Daşkəsənin kəndlərinə gedərək konsertlər verir, səhnəciklər hazırlayırdıq. Mən "Şofer oğlan", "Qonşu qız", "Nazlana-nazlana" mahnılarını oxumuşdum. Hətta yaxşı oxuduğuma görə səsimi lentə yazıb kinoklubda səsləndirmişdilər. Yadıma gəlir ki, 1962-ci ildə Mirzə Fətəli Axundov adına Opera və Balet Teatrında mahnı ifa etdim. Bu ifama görə mənə diplom verdilər. Bu mənim sənət yoluma böyük bir təkan verdi və sonrakı yaradıcılığım üçün mayak rolunu oynadı. Beləliklə, məndə sənətə qarşı sevgi yarandı. Amma aktyorluq ağlımdan da keçmirdi. Peşə məktəbini bitirdikdən sonra bizi Sumqayıtda işləməyə göndərdilər. Qısa bir müddət orada tikintidə işlədim. Amma işləmək istəmirdim. Sənədlərimi götürüb atamın direktor işlədiyi kəndimizə qayıtdım. 11-ci sinfi atamın direktor işlədiyi məktəbdən məzun olmaq istəyirdim. O vaxt 11 illik sistemə təzə keçilmişdi. İmtahan verərək 9-cu sinifdən birbaşa 11-ci sinfə keçdim. Attestatımı alıb 1963-cü ildə Bakıya gəldim".

Axşama kimi küçələri gəzirdim

Müsahibim deyir ki, ilk gəldiyində Bakıda qalmağa nə yeri var idi, nə də tanıdığı bir kimsəsi: "Yunis həkimin məktubunu bir ünvana çatdırdım. Bakıda onun uzaq qohumları yaşayırdı. Bir qədər onlarda qaldım. Bütün günü küçələrdə gəzir, elanları oxuyurdum. Ev yiyəsi polis olduğuna görə, səhərlər mənimlə birgə çıxdıqdan sonra qapısını açarla bağlayır, işə gedirdi. Axşam o, işdən qayıdana kimi mən küçələrdə qalırdım. Bir gün Bakı Keşlə Ət Kombinatı nəzdində texniki peşə məktəbinin elanını oxudum. Elanda peşə məktəbi tələbələrinə yemək, qalmağa yer və paltar verdiyi yazılırdı. Mənə də elə bu lazım idi. Sənədlərimi götürərək Keşləyə getdim. Raisa Rəsulbəyova adlı bir qadın məktəbin direktoru idi. Özümü təqdim etdikdən sonra məni bəyəndi. Məktəbin binası ət kombinatını həyətində yerləşirdi. Yataqxanada qalmağa yer verdilər. Yeməkxana da yaxınlıqda idi. Bu yeməkxana fəhlələr üçün olsa da, gündə 3 dəfə bizə də yemək verirdilər. Məktəbə avqust ayında qəbul olduğuma görə, dərs başlayana qədər gözləməli idim. Rus dilini öyrənmək üçün rus bölməsinə ərizə vermişdim. Bir il sonra 1964-cü ildə məktəbi bitirdim. Anamın ən böyük arzusu mənim müəllim olmağım idi. İstəyirdi ki, atamın peşəsini davam etdirim. Həmin il Xarici Dillər İnstitutunun axşam şöbəsinin ingilis dili fakültəsinə qəbul oldum. Anamın əmisi oğlu Oruc Musayev qəbul komissiyasının sədri idi. Düzü, məni fakültəyə tanışlıqla qəbul etdilər. Amma həqiqətən də yaxşı oxuyurdum. 3-cü kursa qədər orada təhsil aldım".

"Arşın mal alan"da Vəli rolunu ifa etdim

Tale elə gətirir ki, üçüncü kursda Yasin Qarayevin incəsənətlə yolları bir daha kəsişir: "Üçüncü kursda oxuyanda, qrammatika müəllimimiz gördü ki, mənim incəsənətə meylim var. Dedi ki, sabah İncəsənət Universitetinə gəlib, bizim məşqimizə baxarsan. Özü ingilis dilini yaxşı bildiyinə görə onu oraya qəbul ediblər. Universitetdə gördüm ki, müəllimimiz Otellonun monoloqunu ingilis dilində deyir. Səməndər Rzayev, Rza Təhmasib, Rafiq Hüseynov həmin kursda idi. Bu, mənim sənətə gəlməyim üçün ikinci təkan oldu. Qəti qərara gəldim ki, ingilis dilini atıb, İncəsənət Universitetinə daxil olacam. 1967-ci ildən İncəsənət İnstitutunun komediya aktyorluğu fakültəsinə daxil oldum. O vaxt bu fakültədə tələbə az olurdu. Fakültənin yalnız axşam şöbəsi var idi. Dövlət imtahanına "Arşın mal alan"ı hazırladıq. Kursumuzun rəhbəri Rza Təhmasib idi. Diplom tamaşasında "Arşın mal alan"da Vəli rolunu ifa edirdim. Nəsibə Zeynalova isə Cahan xala rolunda idi. Rza müəllim mənə "5" yazdı. Bu, mənim üçün çox böyük göstərici idi. Onu təəccübləndirə bilmişdimsə, deməli, böyük iş görmüşdüm".

Xalq artistinin hərbi xidmət illəri Baltikyanı ölkələrdə keçib: "1973-cü ildə institutu bitirib hərbi xidmətə yollandım. Hərbi xidmət illərim Baltikyanı ölkələrdə keçib. Mən Kalininqrad vilayətinin Baltisk şəhərinə düşmüşdüm. İnşaat batalyonunda xidmət edirdim. Həmin vaxt biz vətənə qulluq etdiyimizi düşünürdük. Sonradan başa düşdüm ki, bu, heç bizim vətən deyilmiş. Bir illik hərbi xidmətdə çox şey öyrəndim".

Hərbi xidmətdən qayıtdıqdan sonra müsahibim bir müddət qədər Tədris Teatrında işləyir: "Bu, institutun nəzdində fəaliyyət göstərən teatr idi. Amma tamaşalar peşəkar şəkildə hazırlanırdı. Bütün klassiklərin əsərləri səhnəyə qoyulurdu. Yaşar Nuri, Həsən Əbluc, Şahmar Ələkbərov, Əliqismət Lalayev orada işləyirdi. Həmin ərəfədə Gənc Tamaşaçılar Teatrının işçiləri öz ərizələri ilə işdən çıxmışdı. Teatrda böyük bir boşluq yaranmışdı. Mənə dedilər ki, teatra aktyor lazımdır. Rektor soruşdu ki, orada işləmək istəyirsənmi? Cavabım "bəli" oldu və teatra gəldim. Məni yoxladılar və səsimi bəyəndilər. Mən ifa edəndə qocaman aktyorlar gəlib səhnənin arxasından qulaq asırdılar. Teatrda ilk rolum "Hacı Qəmbər" tamaşasında Vəli rolu olmuşdu. 45 ildir ki, orada çalışıram. 1991-ci ildə əməkdar artist, 2006-cı ildə xalq artisti fəxri adına layiq görüldüm".

Həmsöhbətim sonda gənclərə öz tövsiyələrini də verdi: "Bu, elə bir sənətdir ki, insandan istedad tələb edir, istedad isə hələ ana bətnində yaranır. Öz zəhmətinlə istedadı birləşdirəndə, nəticə əldə edə bilirsən. Mən heç vaxt sənətə gəlir mənbəyi kimi baxmamışam. Düzdür, maddi gəlir də önəmlidir, amma pul dalınca qaçmaq olmaz. Gənclərə də məhz bunu tövsiyə edirəm".

---

---